Kayak , snowboard gibi kış sporları veya tırmanış yapanların korkulu rüyası olan Çığ Nedir kısaca
Çığ düşmesi nasıl oluşur ve ülkemizde çığ nerelerde görülür? Çığa neden olan faktörler ve çığ anında hayat kurtaracak
ekipmanlar hakkında bilgi
sahibi olmak için yazımıza göz atın
Maalesef birçoğumuz çığ tehlikesinin varlığına ancak birileri
yaralandığı veya öldüğü zaman dikkat veriyoruz. Tarih boyunca çığ düşmesi nedeniyle hem dünyada hem de ülkemizde
sadece kış sporları ( kayak , snowboard gibi) veya dağcılık sporları ile ilgilenenlerin değil, farklı nedenlerle çığ riski olan bölgede
bulunan sayısız insan hayatını kaybetmiştir ve çığ düşmesi hakkında temel bilgilere sahip olmak bu kayıpların önüne geçebilmemizi sağlayabilir.
Türkiye'de çığ nerelerde görülür diye baktığımızda ;Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri ve Karadeniz Bölgesi’nin iç kesimlerinde birçok yerde gerçekleşebildiğini
görmekteyiz. Çığ düşmesi hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için yazımızı okumaya devam edin...
ÇIĞ NEDİR ?
Kısaca bir kar tabakasının veya tabakalarının
iç ve dış kuvvetlerin etkisi ile bulunduğu yamacın eğimi
yönünde akma hareketine çığ denir .
Çığ altında kalmak doğada karşılaşılabilecek en trajik olaylardan biridir . Çünkü bir çığ saatte 200 km hıza kadar ulaşabilir
ve risk bölgesinde bulunan canlıları ağaçlara , kayalara çarpabilir , uçurumlara sürükleyebilir.
Çığ ölümlerinin 30% bu tarz çarpmalara , düşmelere bağlı travmalar sonucu olur. Travmadan kurtulacak kadar şanslı olan canlılar , üzerlerindeki beton gibi
bir kütleyle mücadele etmek zorunda kalır.
Çığ esnasında toz kar, yokuş aşağı kayarken oluşan sürtünmeyle birlikte ısınarak
hafifçe erir ve hemen sonrasında etrafınızda katı bir şekilde tekrar donar. Eğer çığ durmadan nefes alabilecek bir alan oluşturduysanız
ve hem sizin hem de etrafınızdaki ekip arkadaşlarınızın üzerinde çığ vericileri varsa hayatta kalma şansınız olabilir.
Çoğu insan Çığ altında 30 dakikadan fazla kalamaz , bu sebeple çığ ölümlerinin geri kalan 70% 'i boğulmadan kaynaklanmaktadır.
Çığa karşı en iyi savunma , kar koşullarının ve arazinin nasıl
okunacağını bilmek ve tehlikeli durumlardan tamamen kaçınmaktı ve gerekli güvenlik ekipmanlarını yanımızda bulundurmaktır. Çığ düşmesi nasıl oluşur ? diye merak ediyorsanız yazımızı okumaya devam edin...
ÇIĞ DÜŞMESİ NASIL OLUŞUR ?
Bulunduğu bölgeye göre yeterli yükseklikte olan dağlarda kışın yağışlar genellikle
kar şeklinde görülür .Dağlar aynı zamanda büyük hava kütlelerine karşı engel teşkil etmelerinden dolayı
çevrelerinde ve üzerlerinde sert rüzgarlara sebep olurlar .Kışın dağlara yağan bu karlar ; rüzgarların etkisiyle
yamaç benzeri yerlere taşınır ve buralara birikerek saçaklar ve kar kümeleri oluşturur.
Farklı kalınlıklara sahip bu kar kümelerinin çeşitli faktörlerin nedeniyle eğim boyunca hareketi sonucu çığ düşmesi gerçekleşir.
ÇIĞA NEDEN OLAN FAKTÖRLER NELERDİR ?
Çığa neden olan faktörleri genel olarak ; Topografik -Arazi Durumu , Meteorolojik -Hava Durumu , Kar tabakalarının özellikleri ve insan kaynaklı faktörler olarak sıralayabilir.
Şimdi sırasıyla hepsini tek tek ele alalım.
TOPOGRAFİK -Arazi Durumu
Yamaç Eğim Açısı :
Çığlar en fazla 30-45° arasındaki eğimlerde meydana gelir , bu sebeple kayak & snowboard veya tırmanış yapacağınız bölge hakkında
önceden araştırma yapmak ve eğim ölçer bir cihaza sahip olmak iyi bir önlemdir.
Yamaç Yönelimi ( Bakı ) :
Farklı yöne bakan yamaçlarda bulunan kar kütleleri farklı karakteristik özellikler gösterir.
Kuzeye bakan yamaçlarda özellikle kışın ortasında çığ oluşma riski yüksekken;
güneye bakan yamaçlar, baharda ve güneşli günlerde daha fazla risk oluşturur.
METEOROLOJİK -Hava Durumu
Yağış :
Hem Kar hem de Yağmur Yağışı Çığ Riski oluşturabilir.
Kısa sürede yağan çok miktarda kar istikrarsiz bir katman oluşturabileceği için çığ riski oluşturur.
Yağmurlar ise daha derin katmanlara inerek kar örtüsünün ısısını ve yoğunluğunu arttırak kaymalara neden olabilir , ilkbahar aylarında
oluşan çığlar genellikle bu nedenle olur.
Rüzgar:
Rüzgarlar yağan karın belirli bölgelerde daha fazla birikmesine neden olarak istikrarsız katmanlar oluştururlar. Bu sebeple
gün boyunca rüzgarın yönüne dikkat etmek gerekir.
Hava Sıcaklığı:
Sıcaklık dalgalanmaları kar tabakaları arasında çığa neden olabilecek sorunlar oluşturur .
KAR TABAKASININ ÖZELLİĞİ
Kış Boyunca farklı dönemlerde rüzgarlar tarafından biriktirilen farklı özellikteki kar tabakalarının
kristalleri sıcaklık değişimleriyle farklılaşır ve birbirine bağlanamayan kararsız tabakalar oluşturur.
İNSAN KAYNAKLI FAKTÖRLER
Çığ başlangıç bölgesine giren insanlar (kayakçılar, dağcılar , kış
sporu ile ilgilenenler, askerler vb.), kar üstü araçlarını, güçlü yer titreşimi oluşturabilecek makinaları insan kaynaklı faktörlerden
sayabiliriz.
ÇIĞDAN KORUNMAK ve KURTULMAK İÇİN GEREKLİ GÜVENLİK EKİPMANLARI
Çığ Bölgesinde faaliyet gösteren kişilerin ve çığ altında kalan kişilere yardıma giden arama kurtarma
ekiplerinin güvenliğini arttırmaları için yanlarında mutlaka bulundurmaları gereken güvenlik ekipmanları aşağıdaki
gibidir.
Aşağıdaki ekipmanlar çığ riski bölgesinde faaliyet gösteren tüm ekip üyelerinde bulunmalı ve ekiplerin acil durum anında
neler yapılacağı konusunda eğitimli olmaları kritik önem taşır.
1 - ÇIĞ SİNYAL TELSİZİ : Tüm ekip üyelerinde bulunması gereken
çığ sinyal cihazları hareket halindeyken "iletim , gönderi" konumunda
olmalıdır, ekip üyelerinden bir çığ altında kaldığı zaman arama-kurtarma
yapacak olanlar cihazlarını "alıcı , arama" konumuna getirerek kazazedenin "gönderi"
konumunda bulunan cihazından sinyal almaya çalışır. Arama konumundaki cihazlar "gönderi" konumundaki
cihaza yaklaştıkça sinyaller sıklaşmaya başlar ve kazazedenin yerini metre olarak bildirir.
2- KAR KÜREĞİ : Kazazedenin üzerindeki çığ kütlesini kazmak için kullanılacak kar kürekleri ,
çantada kolay taşınabilmesi için çıkarılabilir kürek kısmı ve teleskopik sap kısmına sahiptir.
3- ÇIĞ SONDASI : Çadır pollerine benzeyen katlanabilir çığ sondaları açıldığında 2,5-3 metre uzunluğa ulaşır.
Genelllikl hafif ağırlıklı olan bu malzemeler alüminyum veya karbon fiberden yapılırlar ve çığ altında bulunan nesneleri
algılamamızı sağlar.
Yukarıda bahsettiğimiz gibi çığ altında kalan bir kişinin yaşama süresi oldukça kısıtlıdır , bu sebeple stres anında
bu ekipmanları doğru ve hızlı bir şekilde kullanabilmek için arama kurtarma yapacak kişilerin mümkün olduğunca pratik yapması
oldukça hayati önem taşır.
Bunun dışında son yıllarda çeşitli outdoor markaları tarafından geliştirilen air-bag benzeri bir sisteme sahip özel çantalar , tehlike anında
mekanizma tetiklendiği zaman - air-bag şişerek çığın üzerinde kalmanızı sağlar , çığın altında kalmanız durumunda size hava alanı oluştururak
hayatta kalma sürenizi uzatır. Aynı zamanda en başta bahsettiğimiz gibi travmalara karşı yaralanmalara karşı da sizi koruyabilir.
Özellikle riskli bölgelerde snowboard , dağ kayağı gibi spor yapanlar için hayati bir ekipmandır.
